Kraken

W mitologii Nordów można znaleźć wiele fantastycznych i często przerażających stworzeń. Z racji tego, że Wikingowie byli żeglarzami, narosło wiele legend o potworze zatapiającym okręty... KRAKEN - czyli wielke macki i statki-zabawki

W mitologii Nordów można znaleźć wiele fantastycznych i często przerażających stworzeń. Z racji tego, że Wikingowie byli żeglarzami, narosło wiele legend o potworze zatapiającym okręty. Uczeni nordyccy nazwali go krakenem. Jaki stwór kryje się pod tą nazwą?
Otóż bestia miała wygląd dość przeciętnej ośmiornicy... ale nie tak do końca. Podobno kraken osiągał ogromne rozmiary, jego łeb miał kształt wielkiego dzioba, a mackami bez problemu owijał duży statek i miażdżył go. Nauka potwierdza istnienie ogromnych głowonogów, z tym, że nie ośmiornic, a podobnych do nich kalmarów (Architeut-his monachus): długość ich ciał (wraz z mackami) wynosi do 20-30 m, ciężar może osiągać 20 ton, zaś rogowy dziób ma średnicę około pół metra. Tyle z racji wstępu. Teraz zajmijmy się źródłami pisanymi, w których występuje kraken.

Rzymski uczony Pliniusz Starszy opisał w swej Historii Naturalnej atak wielkiej ośmiornicy na stawy rybne w hiszpańskim mieście Carteia w 77. roku naszej ery. "Zwierzę używało swoich wielkich ramion jak maczug" - czytamy w jego dziele.

W 1555 roku szwedzki biskup Olaf Magnus opisał "potworną rybę o strasznych kształtach i ogromnych ślepiach, będącą w stanie zatapiać okręty z załogami". Potwór ten, grasujący w pobliżu Bergen, miał głowę pokrytą grzywą i wychodził na ląd, by porywać cielęta. Tajemniczy wąż morski z pyskiem rekina trwożył w 1817 roku mieszkańców Gloucester na wschodnim wybrzeżu USA. Armada kutrów wypłynęła ścigać bestię. Daremnie. W 1861 roku kilkunastometrowa kałamarnica zaatakowała francuską korwetę Alecton w pobliżu Teneryfy. Kapitan rozkazał dać ognia z dział i kule zatopiły napastnika.

Duńczyk Erik Pontoppidan, biskup miasta Bergen, w 1752 roku opublikował książkę znaną pod tytułem "Rys historii naturalnej Norwegii", dzieło słynne z łatwowierności i, hmm, nadmiernej tolerancji co do źródeł. Napisane tam jest, że kraken posiada grzbiet o długości półtora mili, macki zdolne do zatopienia największego okrętu, a grzbiet jego wystaje z wody niby wyspa. Pontoppidan stwierdza kategorycznie, że „pływające wyspy to zawsze krakeny”. Co ciekawe, napisał również, że ów stwór wydziela dziwny płyn, mącący wody morskie. Ta właściwość skłoniła późniejszych badaczy do przyjęciem tezy, że kraken jest ogromną ośmiornicą. Warty uwagi jest jeszcze fakt, że kraken powrócił do Bergen, albo Pontoppidan korzystał z notatek swego poprzednika, Magnusa.

Wśród juweniliów Tennysona znajdujemy utwór poetycki poświęcony krakenowi. Co jest tam napisane? Zobaczmy:
"Pod grzmiącą, huczącą powierzchnią, w przepastnych głębinach morza, śpi kraken swym snem pozbawionym snu. Wokół jego ciemnego kształtu migoczą chybotliwe światła; olbrzymie, tysiącletnie gąbki puchną wokół, a miliony ośmiornic wynurzają się ze swych przecudnych grot w głębinowym świetle, ogromnymi mackami bijąc w zielonkawym bezruchu. Kraken spoczywa tam od wieków i będzie spoczywał wiecznie, tucząc się wielkimi morskimi robakami aż do chwili, gdy ogień Sądu Ostatecznego nie ogrzeje przepaści. Wtedy, aby ukazać się raz jeden ludziom i aniołom, rycząc wypłynie na powierzchnię, gdzie dokona żywota."

Dopiero w 1877 roku dowiedziono istnienia takich stworzeń. Wtedy to monstrualna ośmiornica próbowała zatopić kuter u wybrzeży Nowej Funlandii. Załoga zginęłaby, gdyby nie syn kapitana, który toporem odrąbał mackę oplatającą kadłub. Miała 8 m długości, a pokrywały ją setki przyssawek o średnicy do 25 cm.

Zoolog Addison Veril z Uniwersytetu Yale w New Haven określiła mackę jako część nieznanego zwierzęcia, które nazwała kałamarnicą olbrzymią (Architeuthis princeps). Głowonóg ten jest największym bezkręgowcem świata. Okaz złowiony w 1933 roku u wybrzeży Nowej Zelandii miał 22 m długości i ważył 3 tony. Kałamarnica olbrzymia ma osiem wyrastających z głowy macek i dwa czułki, osiągające długość do 12 metrów. Jej 40-centrymetrowe oczy są największe w świecie fauny. Kałamarnica jest drapieżnikiem. Zdobycz rozszarpuje szczękami o kształcie papuziego dzioba.

A co powiedzą nam o krakenie współcześni badacze? Możemy czuć się trochę zawiedzeni, bo niewiele:
Kałamarnica olbrzymia (kraken) żyje na głębokości około 1000 m i jest bardzo tajemniczą istotą. "Wiemy więcej o dinozaurach niż o tych kałamarnicach" - żali się Clyde Roper ze Smithsonian Institut. Dotychczas zoolodzy mogli zbadać tylko martwe, wyrzucone na brzeg kałamarnice. Nikt nie wiedział ich w naturalnym środowisku, choć muszą występować powszechnie. Kraken stanowi ulubiony pokarm kaszalotów. W ciemności głębin regularnie toczą się walki gigantów. Kilkutonowy mięczak nie ma wielkich szans w starciu z ważącym 40 ton ssakiem. W żołądku ubitych kaszalotów prawie zawsze są znajdywane chitynowe "dzioby" kałamarnic.

Dlaczego kraken atakował okręty? Odpowiedź jest stosunkowo prosta, jeśli pomyślimy logicznie. Otóż największymi wrogami opisywanego w tym artykule potwora były kaszaloty, które po prostu krakenami się żywiły. Wiadomo więc, że te olbrzymie ośmiornice nie przepadały za tymi drapieżnikami.

Na koniec jeszcze stosunkowo najnowsza wzmianka o krakenie, potwierdzająca jego istnienie:
W lipcu 2002 roku w Tasmanii na brzeg w pobliżu Hobart fale wyrzuciły na brzeg nieznanego głowonoga o masie 250 kilogramów. "To z pewnością jakiś gatunek kalmara. Takich dziwnych mięśni nie widzieliśmy u żadnego innego zwierzęcia" - stwierdził biolog David Pemberton. Martwa bestia nie miała już swych ramion, ale sądząc po rozmiarach korpusu, musiały mieć co najmniej 15-metrów długości.

Post został pochwalony 0 razy